مراحل سیم‌ کشی ساختمان به صورت اصولی

مراحل سیم‌ کشی ساختمان به صورت اصولی به چه صورت است؟ سیم‌کشی ساختمان‌ها به چند شیوه انجام می‌شود؟ مهم‌ترین اصول و قوانین در سیم‌کشی چه قوانین هستند؟ مهم‌ترین اشتباهاتی که در سیم‌کشی صورت می‌گیرد کدام اشتباهات هستند؟

صنعت ساختمان‌سازی که امروزه با پیشرفت تکنولوژی‌های مختلف روز به روز در حال رشد و توسعه است از مراحل مختلفی تشکیل شده است که هر کدام از این مراحل می‌توانند نقش ویژه و مکملی برای آماده شدن یک ساختمان داشته باشند. سیم‌کشی ساختمان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مراحل ساخت و آماده‌سازی یک ساختمان برای سکونت، کار یا هر هدف دیگری است. انجام دادن درست و اصولی سیم‌کشی به عنوان مهم‌ترین اصل برای فراهم کردن نتایج دلخواه شناخته می شود. برای انجام مراحل سیم‌کشی ساختمان به صورت اصولی باید کاملاً مطابق با آئین‌نامه‌های اجرایی و قوانین عمل کنید زیرا حفظ امنیت ساختمان‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ بنابراین باید این کار به گونه‌ای صورت گیرد که زمینه به وجود آمدن هرگونه اتفاق و خطری مانند آتش‌سوزی کاهش یابد و سلامت افراد را تضمین کند.

سیم‌ کشی ساختمان

به صورت کلی سیم‌کشی ساختمان به دو شیوه روکار و توکار انجام می‌شود که هر کدام از آن‌ها نیز می‌توانند شرایط و مراحل خاص خود را داشته باشند.

1. سیم‌کشی روکار به نوعی از سیم‌کشی گفته می‌شود که سیم‌ها از روی گچ دیوار و به صورت آزاد از داخل لوله‌ها و داکت ها عبور داده می‌شوند و تمامی این سیم‌ها قابل مشاهده هستند و در صورت بروز هرگونه آسیب و خسارتی به راحتی می‌توان محل آن را پیدا کرد.
2. اما سیم‌کشی توکار پیچیدگی‌های بیشتری دارد و با توجه به موقعیت ساختمان‌ها و یا مواردی مانند دکوراسیون و زیبایی، ارزش مالی و اهمیت امنیت در اماکن مختلف می‌تواند به سه شیوه انجام شود.

• سیم‌کشی با جعبه تقسیم: در این روش سیم‌های برق در بالای دیوارها و از داخل لوله‌ برق به صورت افقی عبور داده می‌شوند و در هر نقطه‌ای که نیاز باشد (بالای پریزها و کلیدها) و در فاصله ۳۰ سانتی‌متری از سقف بنا، قوطی‌های تقسیم کار گذاشته می‌شوند که تقسیم سیم در داخل آن‌ها صورت بگیرد. روش سیم‌کشی با جعبه تقسیم در گذشته بسیار بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفت اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ابزارهای به روز سیم‌کشی استفاده از آن کمرنگ شده است. البته عیب‌یابی و ایمنی این روش در مقایسه با روش‌های امروزی نیز قابل قیاس نیست به همین دلیل از آن به عنوان یک روش کلاسیک و منسوخ یاد می‌شود.
• سیم‌کشی توسط قوطی کلید و پریز به جای قوطی تقسیم: همان‌طور که از نام آن پیداست در این روش از قوطی‌های کلید و پریز به جای قوطی تقسیم استفاده می‌شود. لازم است که در هنگام نصب کلید و پریز، فضای کافی برای سیم‌ها نیز ایجاد شود تا کلیدها و پریزها به راحتی داخل قوطی نصب شوند. باید توجه داشت که در حالت عادی قوطی‌های کلید و پریز جای کافی برای تقسیم سیم‌ها ندارند و برای آنکه سیم‌ها فضای مناسبی داشته باشند باید در بخش پشتی قوطی‌ها کنده‌کاری کرد تا فضای مناسب ایجاد شود. در این روش سیم‌های روشنایی جدا از سیم‌های پریز هستند و برای هر دو قسمت از سیم‌کشی جداگانه ای استفاده می‌شود. این روش امروزه محبوب‌ترین شیوه سیم‌کشی ساختمان به شمار می‌رود و معمولاً در تمام ساختمان‌ها از آن استفاده می‌شود.
• سیم‌کشی با استفاده از تابلوی توزیع یا جعبه فیوز: در این روش تقسیم‌بندی محل‌های متفاوت ساختمان (اتاق خواب، هال، آشپزخانه و…) به صورت مجزا به داخل جعبه فیوز آورده می‌شوند. محل نصب جعبه فیوز باید در جایی قرار داشته باشد که بتوان لوله‌های سیم‌کشی محل‌ها مختلف را به آنجا آورد. جعبه فیوز معمولاً در جاهایی که دسترسی راحت‌تر به آن قرار دارد قرار می‌گیرد (مانند راهرو). عیب‌یابی سیم‌ها در این روش در مقایسه با دو روش قبلی بسیار راحت‌تر است چرا که سیم‌کشی قسمت‌های مختلف ساختمان کاملاً جدا از هم هستند از همین رو در واحدهای مسکونی، دفاتر کار، بیمارستان‌ها و اداره‌ها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته این روش مصرف سیم بیشتری دارد (به دلیل جدا بودن سیم روشنایی از پریزها) و هزینه‌های بالای آن به عنوان یک ایراد شناخته می‌شود.

مراحل کلی سیم‌کشی ساختمان

به صورت کلی ابتدا تا انتهای سیم‌کشی یک ساختمان شامل چندین مرحله است که هر کدام مکمل دیگری است و تمامی مراحل باید به صورت دقیق انجام شوند. این مراحل شامل موارد زیر هستند:

نقشه

قبل از هر اقدامی برای سیم‌کشی لازم است که یک نقشه کلی از ساختمان مورد نظر در دسترس باشد که می‌تواند از طرف مهندس برق یا شخص برق‌کار ارائه شود. استفاده از نقشه می‌تواند در روند و سرعت سیم‌کشی تأثیر زیادی داشته باشد و رعایت تمام اصول و قواعد کار بر اساس تمام استانداردها در دستور کار قرار بگیرد.

اندازه و خط تراز

پس از آنکه نقشه کلی ساختمان کاملاً مشخص شد لازم است که برای کنده‌کاری جای کلیدها، پریزها، جعبه فیوز و جعبه تقسیم‌ها با استفاده از خط تراز مشخص شود. بر اساس قواعد استاندارد سیم‌کشی باید فاصله کلیدها و پریزها از کف و سقف ساختمان اندازه گرفت شود و به وسیله شلنگ تراز یا لیزر محل دقیق آن‌ها مشخص شود تا در سطحی کاملاً استاندارد نصب شوند.

کنده‌کاری

زمانی که نقشه کلی و طرح اصلی سیم‌کشی آماده شد و محل کلیدها، پریزها و تقسیم‌ها توسط خط تراز مشخص شد لازم است که برای جاگذاری این قطعات عملیات کنده‌کاری شروع شود. در شیوه‌های سنتی عملیات کنده‌کاری با وسایلی مانند تیشه، چکش و قلم صورت می‌گرفت که سختی بیشتری داشت اما امروزه و با پیشرفت ابزارآلات صنعتی برای کنده‌کاری از دستگاه‌هایی مانند شیارزن، بتن کن یا هیلتی استفاده می‌شود که در مدل‌ها و اندازه‌های مختلف و با کارایی متنوع در دسترس هستند و در کمترین زمان ممکن می‌توانند عملیات کنده‌کاری را انجام دهند.

قوطی گذاری

بعد از عملیات کنده‌کاری باید قوطی‌های مخصوص کلید و پریز روی دیوار نصب شوند. بری این کار باید قوطی‌ها را در مکان‌های مخصوص با استفاده از گچ محکم کرد. تنظیم سطح قوطی‌ها با سطح دیوار می‌تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد که باید به آن توجه شود.

لوله‌گذاری

لوله‌های برق برای حفاظت از سیم‌ها در برابر انواع فشارها و عوامل بیرونی استفاده می‌شوند و در اصل هدایت دهنده سیم‌های برق، تلفن و آنتن به نقاط مختلف ساختمان هستند. بعد از قوطی گذاری لازم است که لوله‌های برق نیز مطابق نقشه ساختمان در محل خود نصب و محکم شوند. با توجه به نوع سیم‌کشی و نوع نقشه، تعداد و روش لوله‌گذاری می‌تواند متفاوت باشد. امروزه تنوع بسیار بالایی در لوله‌های برق وجود دارد که متناسب با نوع ساختمان و استفاده از آن می‌توان آن‌ها را انتخاب کرد. لوله‌های گالوانیزه، لوله‌های فلزی، لوله‌های پلاستیکی و لوله‌های PVC رایج‌ترین نوع لوله‌های برق هستند.

سیم‌کشی

مهم‌ترین مرحله تأمین برق ساختمان سیم‌کشی است. در این مرحله سیم‌کشی کامل واحدهای ساختمانی انجام می‌شود و سیم برق، تلفن و آنتن و تمام سیم‌های دیگر بر اساس نقشه از لوله‌ها عبور داده می‌شوند. برای عبور سیم‌ها از لوله‌ها نیز از وسیله مخصوصی به نام فنر سیم‌کشی استفاده می‌شود که هم جنس فلزی و هم جنس پلاستیکی آن در بازار موجود است.

سیم بندی

آخرین مرحله از کار سیم‌کشی ساختمان، تقسیم نهایی سیم‌ها و ارتباط دادن آن‌ها به کلیدها، پریزها و قوطی‌های مربوطه است. سیم بندی مرحله بسیار مهمی است زیرا حتی در صورت ارتکاب اشتباهات کوچک هم می‌توان شاهد اتفاقات ناخوشایند و اتصالی‌ها در کل سیستم بود.

نکاتی که در سیم‌کشی ساختمان باید رعایت کرد

• برای آنکه بتوان کار سیم‌کشی ساختمان را به صورت اصولی و استاندارد انجام داد باید نکات، قواعد، قوانین و استانداردهایی را رعایت کرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
• تا جایی که برای شما مقدور است از شلوغ کردن دیوارهای و قوطی گذاری‌های بی‌هدف و الکی پرهیز کنید. این کار می‌تواند هم کیفیت و هم سرعت سیم‌کشی را به شدت کاهش دهد.
• به هیچ عنوان از قوطی‌ها و لوله‌های شکسته در سیم‌کشی استفاده نکنید و در صورت زیاد بودن مسیر لوله‌ها، برای اتصال آن‌ها از لوازم  و لوله برق استاندارد مانند لنت و بوش‌های مخصوص استفاده کنید.
• سعی کنید بر اساس استانداردهای روز دنیا نورپردازی‌ها را انجام دهید و از اضافه کردن سیم‌ها و لامپ‌های اضافی خودداری کنید.
• نحوه قرار دادن لامپ‌ها خصوصاً در فضاهای بزرگ بسیار مهم است و باید دارای یک هارمونی مناسب باشند.
• به هیچ عنوان چند سیم‌ با کارایی مختلف را از داخل لوله‌های مشترک عبور ندهید.
• در ترمینال‌ها سیم‌های متفرق و پخش شده را کاملاً در داخل قرار دهید چرا که حتی یک رشته نیز می‌تواند باعث اتصال شود و خساراتی را به ساختمان وارد کند.
• باید در محیط‌هایی مانند حمام و سرویس‌های بهداشتی از لوازم ضد آب استفاده کنید که اتصالی به وجود نیاید.
• باید توجه داشته باشید که نصب هر گونه لوله برق در کف آشپزخانه و سرویس بهداشتی ممنوع است. همچنین در فضاهایی که لازم است لوله‌های آب و لوله برق از کف عبور کنند همیشه باید لوله‌های برق بالاتر از لوله‌های آب باشند که در موارد نشتی و شکستگی مشکلات بزرگی پیش نیاید.
• در محل اتصالات و زانو ها در لوله‌های برق حتماً باید از لنت‌ها و چسب‌های مخصوص استفاده شود.
• ارتفاع پریزها و کلیدهای برق باید بر اساس قواعد و استانداردهای روز دنیا تنظیم شوند.
• قبل از نصب سیم آن را تست کرده و مطمئن شوید معیوب یا ناقص نمی‌باشد، این امر در مورد لوله‌های برق نیز صادق می‌باشد.
• تمامی نکات ایمنی در سیم‌کشی ساختمان باید رعایت شود تا از وقوع هر گونه اتفاق و خسارتی جلوگیری شود.
• در سیم‌کشی‌هایی که مدت زیادی از نصب آن‌ها می‌گذرد به دلیل اختلاف ولتاژ نمی‌توان از لوازم برقی جدید استفاده نمود.

تعدادی از قوانین موجود در سیم‌کشی استاندارد ساختمان که باید رعایت کرد

همان‌طور که گفته شد سیم‌کشی ساختمان یکی از مهم‌ترین مراحل در ساخت است که باید بر اساس قواعد و قوانین خاصی به انجام برسد. تعدادی از قوانین ویژه در سیم‌کشی ساختمان و قسمت‌های مختلف آن به صورت زیر هستند.

• ارتفاع تمام کلیدهای روشنایی باید ۱۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
• ارتفاع پریز در آشپزخانه باید ۶۰ و ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
• ارتفاع پریز در حمام باید ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
• ارتفاع کلید کولر باید ۱۳۰ سانتی‌متر باشد.
• کلیدها باید در ساختمان به وسیله لیزر یا شلنگ تراز هم سطح شوند.
• فاصله کلیدهای ساختمانی از کف باید ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
• فاصله پریزهای برق، تلفن و آنتن ساختمان از کف باید ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر باشد.
• فاصله جعبه فیوز ساختمان از لوله‌های گاز و آب باید ۱۰۰ سانتی‌متر باشد.
• فاصله پنل و گوشی آیفون ساختمان از کف باید ۱۴۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر باشد.
• فاصله آویز لامپ‌ها از سقف ساختمان باید ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر باشد.
• فاصله قوطی‌ها از چارچوب ساختمان باید ۱۵ تا ۲۵ سانتی‌متر باشد.
• سیم‌های به کار برده شده در ساختمان برای روشنایی باید دارای سطح مقطع ۱٫۵ میلی‌متر باشند.
• سیم‌های به کار برده شده برای پریز ساختمان باید دارای سطح مقطع ۲٫۵ میلی‌متر باشند.
• سیم‌های به کار رفته به عنوان سیم‌های اصلی برق باید دارای سطح مقطع ۴ میلی‌متر باشند.
• سیم‌های به کار رفته برای کولر آبی باید دارای سطح مقطع ۲٫۵ میلی‌متر باشند.
• سیم‌های به کار رفته برای کولر گازی باید دارای سطح مقطع ۴ میلی‌متر باشند.
• ظرفیت فیوز برای روشنایی باید ۱۰ آمپر باشد.
• ظرفیت فیوز برای پریزها باید ۱۶ آمپر باشد.
• ظرفیت فیوز برای کولر گازی و فیوز اصلی ساختمان باید ۲۰ آمپر باشد.
• ظرفیت فیوز برای کنتور ساختمان باید ۲۵ آمپر باشد.

همچنین در سیم‌کشی اصولی و استاندارد ساختمان باید جایگاه لوازم آشپزخانه مانند لباسشویی، پکیج‌ها، هود یخچال و گاز مشخص شود.

اشتباهات رایج در سیم‌کشی ساختمان

در سیم‌کشی ساختمان مانند هر کار دیگری ممکن است که افراد دچار اشتباهاتی شوند که گاها می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. سیم‌کشی ساختمان هم از این قاعده مستثنا نیست و ممکن است اشتباهاتی در طول آن انجام شود. از جمله رایج‌ترین اشتباهات در سیم‌کشی می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:

• بیرون‌زدگی سیم‌های بدون روکش که معمولاً در پریزها و چراغ‌ها رایج است که ممکن است منجر به اتصال شود.
• استفاده از سیم‌های خراشیده یا زنگ‌زده که می‌تواند باعث ایجاد اتفاقات و خسارت‌هایی شود.
• کابل‌های رها شده و آویزان در مناطق مختلف ساختمان که احتمال پارگی و بریده شدن آن‌ها زیاد است.
• جعبه‌های تقسیم و برق مدفون شده که به هیچ عنوان دلیل علمی و منطقی ندارد و جعبه‌ها باید کاملاً در دید و دسترس باشند.
• انتخاب اشتباه کلیدهای حفاظتی که باری حفاظت از تجهیزات و افراد استفاده می‌شوند.
• اتصالات سست یا استفاده از نوارچسب برای اتصال سیم‌ها به صورت دائمی که یک اشتباه بزرگ محسوب می‌شود.
• بدون پوشش گذاشتن جعبه‌های تقسیم که ممکن است باعث خسارت‌هایی شود خصوصاً زمانی که کودکان به آن‌ها دسترسی دارند.
• ازدحام بیش‌ازحد سیم‌ها در جعبه پریز یا برق که باعث بالا رفتن درجه حرارت آن شده و احتمال آتش‌سوزی را افزایش می‌دهدو
• هدایت نادرست کابل‌ها با استفاده از وسایل غیراستاندارد مانند گیره‌های پلاستیکی.
• استفاده از سیم‌ها رابط با مقطع پایین، اتصالات نامناسب و اتصال سوکت ها از دیگر اشتباهات رایج در سیم‌کشی ساختمان هستند که باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.